Het Nederlandse energiesysteem wordt fors verduurzaamd, onder meer door de uitrol van zonnedaken. Steeds meer bedrijven wekken hun eigen duurzame energie op en verlagen zo hun CO₂-voetafdruk. Goed nieuws voor de energietransitie, maar tegelijk is die groei zó sterk dat er nieuwe dynamieken ontstaan op de energiemarkten.
In dit artikel vertelt Sander van Dalen, energiemarktstrateeg en softwareontwikkelaar van Emmett Green, meer over de slimme aansturing die zonnedaken nodig hebben om waarde te creëren in een markt die steeds meer draait om zorgvuldigheid, flexibiliteit en snelheid. Vanuit Emmett Green verzorgen we deze slimme aansturing met ons eigen EMS.
Wat veroorzaakt onbalans in het elektriciteitsnet?
Vraag en aanbod op het elektriciteitsnet moeten continu in balans zijn – een verantwoordelijkheid van netbeheerder TenneT. Wanneer er plotseling minder energieproductie is, te houden. De kosten die dat met zich meebrengt zijn voor de rekening van de partijen die de onbalans veroorzaakt hebben.
“Fluctuaties in duurzame opwek zorgen voor forse prijsschommelingen op de energiemarkten,” zegt Sander. “In het huidige energiesysteem levert méér productie niet automatisch méér op. Slimme sturing die zich aanpast aan de marktomstandigheden wordt steeds belangrijker.”
“Het is niet meer vanzelfsprekend dat méér zonproductie altijd méér oplevert; er is groeiende behoefte aan slimme sturing die rekening houdt met de energiemarkten”
Waarom is het een groeiend probleem?
Omdat er steeds meer variabele elektriciteitsproductie uit zon en wind is, komt onbalans vaker voor en kunnen de prijsverschillen flink oplopen. Vooral de zogenoemde regeltoestand 2 bij TenneT, waarin binnen één kwartier zowel een tekort als een overschot optreedt, zorgt voor forse kosten en onzekerheid voor eigenaren. In zulke situaties betaalt iedereen die afwijkt van zijn positie, of dat nu naar boven of naar beneden is.
“We zien dat de opbrengst van zonnedaken enorm kan dalen als er niet bijgestuurd wordt afhankelijk van de marktsituatie” aldus Sander, “met slim sturen kun je een verdienmodel maken van het herstellen van de balans in het elektriciteitsnet.”
Hoe slimme aansturing met een EMS balans brengt
De oplossing ligt in het slim aansturen van zonnedaken met het Energy Management System (EMS) van Emmett Green. “Ons EMS optimaliseert de energiestromen op locatie per minuut. Het systeem voorspelt marktsituaties, eigen opwek en verbruik, en stuurt installaties automatisch aan op basis van prijsverwachtingen, SDE-subsidieregeling en netcondities” geeft Sander aan, “Daarbij maakt het EMS gebruik van machine learning- en geavanceerde marktvoorspellingen die verschillende energiemarkten gezamenlijk optimaliseren.”
Dit stapelen van energiemarkten, het zogenaamde ‘market-stacking’ van de day-ahead, intraday en onbalans, biedt kansen om de juiste strategie aan te houden voor het geheel.
“Goede marktvoorspellingen maken en deze omzetten in de juiste strategie is ontzettend complex, en hier ligt precies de kracht van ons EMS.”
“Het is belangrijk dat het EMS goed voorspelt wanneer het zinvol is om af te wijken van je originele marktpositie” volgens Sander, “Als je hiermee de netbeheerder helpt door de totale onbalans in het net te verminderen kun je er extra mee verdienen, maar als je het niet goed doet kost het juist geld. Het is ontzettend complex om die voorspellingen goed te doen, en ze daarna te gebruiken in de aansturing van assets. Dit is precies de kracht van ons EMS.”
“Onbalans wordt vaak gezien als kostenpost, maar met verstandig sturen met ons EMS maken we er een verdienmodel van om bij te dragen aan de netstabiliteit”
Verdienen aan curtailment van zon
Een belangrijk onderdeel van slimme aansturing is curtailment, het tijdelijk terugregelen of uitzetten van de zonneproductie. Sander: “Het klinkt wat tegenintuïtief om het zonnedak soms terug te regelen, maar als je op de juiste momenten de netbalans hiermee helpt herstellen wordt het een aantrekkelijk verdienmodel.”
Bij een stroomoverschot daalt de onbalansprijs vaak tot een negatief niveau. Door tijdelijk minder te leveren helpt het zonnedak het net in balans te houden én profiteert het van de compensatie voor het leveren van deze dienst door de markt.
“Een slim aangestuurd zonnedak is beter voorbereid op de toekomst, er kan zo meer waarde uit bestaande assets worden gehaald”
“Slim curtailment kan, mits goed toegepast, juist extra inkomsten opleveren,” zegt Sander. “Daarvoor moet je wel exact weten wanneer je moet ingrijpen, als je het erger maakt kost het juist geld. Ons EMS automatiseert die beslissingen volledig op basis van actuele marktdata en voorspellende algoritmen. Zo verdienen we aan het helpen stabiliseren van het net.”
Veel zonnedaken hebben SDE-subsidie, en in het correctiebedrag wordt een onbalansfactor meegenomen door de RvO. Deze factor gaat uit van een gemiddelde onbalans waar rekening mee gehouden wordt in de vergoeding. Als je zonnedak met een slim EMS béter presteert dan gemiddeld is dat extra winst bovenop de SDE. Daarnaast houdt het EMS er in de aansturing rekening mee dat er geen SDE geldt wanneer de stroomprijs 6 uur op rij (of langer) negatief is.
In combinatie met lokale opslag ontstaat nog meer waarde. Batterijen kunnen tijdelijk overtollige zonnestroom opslaan en later gebruiken of terugleveren wanneer de prijzen hoog zijn. Het EMS stuurt niet alleen zonnedaken, maar ook batterijen en andere assets, zoals e-boilers, volledig geautomatiseerd aan voor maximaal rendement.
Verantwoordelijk sturen in Regeltoestand 2
Om van gecontroleerd afschakelen een verdienmodel te maken is nauwkeurigheid vereist, want wanneer er sprake is van zowel een overschot als een tekort aan stroom in hetzelfde kwartier leidt dit tot Regeltoestand 2. In dit geval rekent TenneT iedereen af die afwijkt van de positie die ze op de day-aheadmarkt genomen hebben.
Daarom is zorgvuldige aansturing van de energieassets op locatie extra belangrijk. Ons EMS maakt geleidelijke op- en afschakeling mogelijk, in combinatie met een nauwkeurige voorspelling van de regeltoestanden, zodat de installatie duurzaam reageert op de vraag van het net. Wanneer afwijkingen optreden, kan het zonnedak gedeeltelijk worden teruggestuurd naar de day-ahead positie. Dit voorkomt pieken in de onbalans en draagt bij aan de stabiliteit van het elektriciteitsnet.
Slim aansturen van zonnedaken is daarmee niet alleen een financiële strategie, maar ook een stap richting een veerkrachtiger en duurzamer energiesysteem.
Maak zonnedaken slim met het EMS van Emmett Green
De toekomst van zonnedaken ligt niet alleen in het plaatsen van meer panelen, maar in het slimmer aansturen van bestaande installaties. Door markten te combineren, curtailment strategisch toe te passen en zorgvuldig te sturen, kunnen eigenaren van zonnedaken zowel hun inkomsten verhogen als bijdragen aan een stabiel energiesysteem. Slim aansturen van zonnedaken is daarmee niet alleen een financiële strategie, maar ook een stap richting een veerkrachtiger en duurzamer energiesysteem.
Raakt dit aan de realiteit van uw organisatie? Neem gerust contact op, we denken graag mee.
Veelgestelde vragen
Onbalanskosten zijn de financiële verrekening voor het herstellen van de netbalans. Producenten of afnemers die bijdragen aan onbalans betalen deze kosten; partijen die juist helpen het net te stabiliseren, ontvangen een vergoeding. Het EMS van Emmett Green stuurt zonneproductie slim aan met voorspellende algoritmen en automatische sturing. Zo wordt jouw flexibiliteit niet alleen ingezet om het net te helpen, maar levert deze ook direct financieel voordeel op.
Zeker, het EMS van Emmett Green stuurt verschillende zonnedaken aan voor MKB’ers door het hele land. Als een MKB-bedrijf directe markttoegang heeft (stroom direct op de markt koopt, niet bij een energieleverancier) dan is het zelf verantwoordelijk voor de eigen onbalans, en kan het dus ook hogere opbrengsten hieruit halen door slimme sturing met het EMS.
Als er wel een energieleverancier is kan er ook slim gestuurd worden, alleen niet op onbalans. De aansturing richt zich dan met de juiste batterijoplossing op het verminderen van kosten door meer van de eigen zonopwek te gebruiken.
Voor alle bedrijven met een groot zonnedak of lokale opwek die meer waarde willen halen uit hun bestaande installatie. Of je nu een logistiek centrum, agrarisch bedrijf of fabriek bent: met slimme aansturing wordt je zonnedak niet alleen rendabeler, maar ook actief onderdeel van de energietransitie.
De terugverdientijd van een EMS verschilt per locatie, en hangt af van onder andere het formaat zonnedak, het eigen verbruik op locatie. Neem contact op, dan maken we een inschatting voor uw locatie.
Partijen met directe markttoegang zijn zelf verantwoordelijk voor hun onbalans. Voor hen creëert het EMS van Emmett Green waarde door slimme sturing van zonnedaken en andere assets, zoals laadpalen, batterijen en e-boilers. Heb je een vast of dynamisch contract, dan ligt die verantwoordelijkheid bij je energieleverancier (de BRP). Je kunt dan niet verdienen aan onbalans, maar met een goed aangestuurde batterij benut je wél meer van je eigen zonnestroom. Ook die integratie verzorgt het EMS van Emmett Green volledig.
Netcongestie is een transportprobleem: er is te weinig capaciteit op het elektriciteitsnet om alle opgewekte stroom te transporteren naar afnemers. Onbalans wordt veroorzaakt door een verschil tussen de voorspelde en daadwerkelijke stroomproductie en -afname. Dit heeft invloed op de netfrequentie (50 Hz), en het veroorzaken of verhelpen hiervan vertaalt zich in kosten of vergoedingen via de afrekening op onbalans.
Onbalanskosten zijn de rekening die de netbeheerder opmaakt voor het herstellen van de netbalans. Voor partijen die de onbalans veroorzaakt hebben, leidt dit vaak tot kosten; voor flexibele partijen kan het een vergoeding zijn.
Het geavanceerde EMS van Emmett Green regelt de opwek en afname van energie met hoge precisie. Zo draagt het direct bij aan de netstabiliteit door nauwkeurig te voorspellen en geautomatiseerd te sturen. Wanneer de netbeheerder direct moet ingrijpen, wordt jouw energieflexibiliteit vanuit het EMS geactiveerd en financieel beloond.
De cybersecurity van het EMS wordt te allen tijde zorgvuldig gewaarborgd. Communicatie tussen systemen vindt uitsluitend plaats via beveiligde verbindingen, zoals VPN-tunnels, beveiligde datapipelines en versleutelde API-endpoints. Daarnaast werken wij uitsluitend samen met leveranciers die voldoen aan de hoogste cybersecurity-eisen en relevante standaarden.
De aansturing vindt volledig automatisch plaats via het EMS van Emmett Green. Dit is een softwareplatform dat automatisch 24/7 de energiemarkten en weersvoorspellingen monitort. Het EMS verstuurt via de cloud de optimale stuursignalen naar een lokale stuurbox die op een zonnedakinstallatie (en mogelijke andere energieassets zoals batterijen, warmtepompen of laadpalen) is aangesloten. Deze stuurbox regelt de op- en afschakeling van het beschikbare vermogen in real-time. De flexibiliteit die het net vraagt, wordt onmiddellijk geleverd, resulterend in een optimaal financieel resultaat uit de energiehandel.
Emmett Green richt zich op MKB en zakelijke zonnedakeigenaren met grootschalige installaties. Onze focus ligt op partijen die actief willen profiteren van de energiemarkt door hun zonnedak slim te laten bijdragen aan de stabiliteit van het net. Kortom: voor elke ondernemer met een groot zonnedak die winst wil maken met flexibiliteit en rendement wil halen uit elk uur van de dag.