Netcongestie remt toekomstplannen af. Of het nu gaat om woningbouw, de uitbreiding van een bedrijventerrein of de elektrificatie van processen: zonder netcapaciteit komt veel simpelweg niet van de grond. Toch zijn er wel degelijk energieoplossingen om gebiedsontwikkeling mogelijk te maken. De energiehub in het Alkmaarse havengebied Boekelermeer laat zien hoe collectieve flexibiliteit, slimme sturing en goede regie het verschil kunnen maken. Jorn Bijl, projectleider bij Emmett Green en nauw betrokken bij energiehub Boekelermeer Haven geeft in dit artikel toelichting.
Knelpunt voor woningbouw wordt weggenomen
De gemeente Alkmaar realiseert duizenden woningen in de binnenstad. Daarvoor moesten enkele bedrijven verplaatst worden naar kavels op de Boekelermeer. Alleen: door netcongestie kregen deze kavels pas in 2035 een aansluiting. “Daarmee stond de realisatie van woningbouw stil en dreigde een impasse.” zegt Jorn.
Om de situatie open te breken vroeg de gemeente Emmett Green om technisch advies. In eerste instantie werd een privaat net (GDS) met een collectieve batterij ontworpen, ondersteund door Europese subsidie. In samenwerking met netbeheerder Liander werd een alternatieve route gevonden door een nieuw instrument: het Groeps-Capaciteitsbeperkend Contract (Groeps-CBC). Boekelermeer Haven werd een pilotproject voor deze unieke contractvorm.
Hoe werkt een Groeps-CBC?
“Een Groeps-CBC is een energieoplossing die bestaat uit een overeenkomst tussen meerdere bedrijven en de netbeheerder” geeft Jorn aan: “De groep spreekt af om gezamenlijk te reageren op congestiesignalen met de centrale sturing van Emmett Green. Hiermee worden de bedrijven samen een smart-grid.
Dit CBC werkt niet op vaste momenten, maar op afroep van de netbeheerder een dag vooraf. Dan horen de bedrijven wanneer en hoe lang ze met lagere netlimieten moeten werken. Zodra netbeheerder Liander een beperking aankondigt, moet de groep als geheel binnen de afgesproken, lagere limieten blijven.” Het contract geeft de mogelijkheid om de netlimieten tot wel zeven keer te verlagen. Om deze energieoplossing te realiseren wordt de groep slim gestuurd door tijdelijk sommige installaties terug te schakelen of juist in te schakelen, of de collectieve batterij van 2,5 MW en 5 MWh springt bij om ondersteuning te bieden.
Om netcongestie te verzachten, stelt de groep daarnaast hun flexibele capaciteit ter beschikking aan Liander. De netbeheerder maakt hier aanspraak op door middel van groeps-redispatch: een nieuwe oplossing, waarbij de lokale energieopwekking of het verbruik tijdelijk wordt aangepast om het net te ontlasten. Hierdoor is minder transport van elektriciteit nodig en blijven de netlimieten gehandhaafd. De batterij wordt daarnaast gebruikt om waarde te realiseren op de energiemarkten. Dat drukt de kosten en zorgt voor een robuust businessmodel.
Slimme sturing met een Energy Management System
De kern van de oplossing is de slimme aansturing door het Energy Management System (EMS) van Emmett Green. Als onafhankelijke partij treden wij op als Congestie Service Provider (CSP) en zorgen we dat de netlimieten altijd worden nageleefd en dat hier actief op gestuurd wordt met het collectieve EMS.
“Alles wordt continu op elkaar afgestemd. Er wordt continu geoptimaliseerd door het EMS, die bepaalt hoe er gestuurd moet worden en wat er voorrang krijgt. Dat gebeurt allemaal automatisch” – Jorn Bijl (Emmett Green)
Het EMS monitort continu het verbruik van alle bedrijven en stuurt assets dynamisch aan, zoals laadpalen, koelingen of andere flexibele installaties. Wordt het krap? Dan biedt de batterij extra ruggesteun. Jorn: “Als laatste vangnet kan het EMS een deel van de niet-preferente stromen fysiek afschakelen conform de vooraf gemaakte afspraken met de bedrijven. Dit is allemaal vooraf uitgedacht, zo worden de netlimieten altijd gerespecteerd en weten partijen precies waar ze aan toe zijn.” Cyberveiligheid is hierbij cruciaal: alle communicatie verloopt versleuteld, via VPN-tunnels en beveiligde API’s.
Met de voorziene uitbreidingen van de energiehub, zal energiehub Boekelermeer Haven ook als multi-commodity hub fungeren. Het CEMS van Emmett Green zal dan ook de meerdere energiestromen optimaliseren op vraag, aanbod en opslag.
Toekomstperspectief voor gemeenten
De hub is inmiddels operationeel. De compactstations en kabelinfrastructuur zijn geplaatst, de batterij is de afgelopen periode in bedrijf genomen en vanaf januari 2026 starten de eerste nieuwe bedrijven met aansluiten. “We hebben het systeem zo ontworpen dat het makkelijk schaalbaar is. Als er meer bedrijven bijkomen, kunnen we de hub uitbreiden zonder de hele infrastructuur opnieuw in te richten,” licht Jorn toe. Verder zullen later nog meer bedrijven zich gaan aansluiten, naast de 6 huidige kavels.
Boekelermeer Haven heeft geleid tot enkele interessante lessen voor energiehubs. Zo is het proces om tot realisatie te komen complex en moeten er veel zaken onderling afgestemd worden. Congestieoplossingen zijn niet puur technologisch; er komt veel bij kijken. Hierbij kan een ervaren partij als Emmett Green broodnodige regie nemen en de ondernemers en gemeente houvast bieden. Heldere communicatie voorkomt misverstanden en duidelijkheid neemt weerstand weg.
“Er komt veel kijken bij het beheer van een collectieve asset. Spreek van tevoren duidelijk af wie dit kan doen.” – Peter van Schaik van Energiecoöperatie Boekelermeer Haven tegen Energiehubs.nl
Met de gemeente als aanjager kon Alkmaar snel handelen, het belang was immers groot en dit kwam de doelgerichtheid van de ontwikkeling ten goede. Voor toekomstige projecten is het belangrijk dat het proces meer gestandaardiseerd wordt, ook vanuit de netbeheerders.
“Zorg voor standaardisatie en betere aansluiting tussen contractvormen, zodat bedrijven begrijpen waar ze voor tekenen.”- Cees Groot van Gemeente Alkmaar tegen Energiehubs.nl
Boekelermeer is een van de eerste projecten waarin een collectieve batterij, een groeps-CBC, slimme sturing en een onafhankelijke CSP samenkomen. Het laat zien dat een volle netaansluiting niet het einde hoeft te betekenen van planvorming. Met de juiste samenwerking, techniek en governance kan er veel meer dan vaak gedacht wordt.
Dit innovatieve concept is breder toepasbaar en biedt perspectief voor diverse partijen. Of het nu gaat om een bedrijf dat wil uitbreiden, een logistiek centrum dat wil elektrificeren, of een gemeente die stagneert met de uitvoering van een gebiedsvisie, bijvoorbeeld voor woningbouw: deze collectieve aanpak toont aan dat er alternatieven zijn voor vastgelopen plannen.
Congestie een rem voor de ontwikkeling in uw gemeente?
Benieuwd naar de mogelijkheden voor uw situatie? Neem gerust contact op met Emmett Green. We denken graag mee over de analyse, het ontwerp, de businesscase én de realisatie van slimme, collectieve of individuele congestieoplossingen.